Op Prinsjesdag 2016 heeft het kabinet een wetsvoorstel ingediend dat voorziet in het einde van het pensioen in eigen beheer voor de directeur-grootaandeelhouder (dga). Het wetsvoorstel brengt een groot aantal veranderingen. Reden voor het wetsvoorstel is wegvallen van de voordelen van het opbouwen pensioen in eigen beheer (beperktere ruimte om pensioen op te bouwen en het geleidelijk verlaagde tarief van de vennootschapsbelasting) en de dalende rentestanden in de afgelopen jaren. Dit heeft er toe geleid dat er grote verschillen zij ontstaan tussen de commerciële en de fiscale waardering van de pensioenverplichting.
De ruimte om dividend uit te keren is voor veel BV’s bovendien verdampt (dit wordt ook wel aangeduid als de dividendklem) door de hoge commerciële waarde van de pensioenverplichting. Hierbij speelt de zogenoemde uitkeringstest een rol, die voorschrijft dat alleen dividend mag worden uitgekeerd indien de BV in staat blijft om aan haar opeisbare verplichtingen te voldoen. Dit zijn de belangrijkste redenen voor het kabinet om de fiscaal vriendelijke opbouw van pensioen in eigen beheer per 1 januari 2017 te stoppen.
Een consequentie is dat de pensioenaanspraak in eigen beheer uiterlijk per 31 december 2016 premievrij moet zijn gemaakt en dat de pensioenbrief moet zijn aangepast. Daartoe is een aandeelhoudersvergadering noodzakelijk. Deze periode is behoorlijk krap en daarom heeft de Minister van Financiën bepaald dat onder voorwaarden de termijn kan worden verlengd met 3 maanden.
Het wetsvoorstel
Het wetsvoorstel kent als alternatief de volgende mogelijkheden:
- afkoop;
- omzetting naar oudedagsverplichting;
- behoud eigen beheer op basis van premievrij pensioen (staking opbouw).
Het wetsvoorstel maakt geen onderscheid naar dga’s waarvan het pensioen wel of niet is ingegaan. Beide groepen kunnen dus gebruik maken van de mogelijkheden die hierna worden besproken, waarbij de opties 1 en 2 alleen in 2017, 2018 of 2019 kunnen worden toegepast.
1. Afkoop
Indien wordt gekozen voor de afkoop mag het pensioen worden afgekocht op basis van de fiscale waarde. Over deze afkoop wordt een belastingvoordeel gegeven als deze plaatsvindt in 2017, 2018 of 2019. Dat belastingvoordeel is het grootst in 2017, dan blijft namelijk 34,5% van de fiscale voorziening buiten de belastingheffing. Dit percentage loopt af. In 2018 bedraagt het 25% en in 2019 daalt het naar 19,5%.
2. Omzetting naar oudedagsverplichting
Indien de afkoop geen optie is omdat de dga geen geld (er voor over) heeft, kan de pensioenvoorziening worden omgevormd naar een zogenaamde ‘oudedagsverplichting’. Dit gebeurt op basis van de fiscale waarde. Jaarlijks wordt de verplichting “opgerent” tegen een nader te bepalen marktrente. Op de pensioendatum moet de dga deze omzetten naar een lijfrente met een looptijd van tenminste 20 jaar.
3. Behoud huidig eigen beheer (‘premievrij’)
De derde mogelijkheid is dat de dga alles bij het oude laat met dien verstande dat er niet verder mag worden opgebouwd. Het tot 1 januari 2017 opgebouwde pensioen moet op de pensioendatum of bij overlijden ‘gewoon’ conform de pensioenovereenkomst worden uitgekeerd, voor zover van toepassing rekening houdend met de overeengekomen indexatie. Ook de genoemde uitkeringstest blijft van toepassing: de dga mag pas dividend uitkeren als de BV voldoende middelen heeft om het toegezegde pensioen na te komen. En bij scheiding blijft de partner recht houden op zijn/haar pensioendeel conform de wettelijke regeling, tenzij partijen onderling andere afspraken maken.
Wat te doen in de periode tot 1 april 2017?
- Vergadering van aandeelhouders neemt het besluit tot stopzetten pensioenopbouw in eigen beheer:
In deze vergadering van aandeelhouders wordt besloten de pensioenopbouw in eigen beheer te stoppen (premievrij maken van het pensioen), uiterlijk op 31 maart 2017, en de pensioenbrief aan te passen. Deze besluiten dienen te worden vastgelegd in notulen van de vergadering van aandeelhouders.
- Aanpassen arbeidsovereenkomst en pensioenbrief dga
De dga dient met zijn pensioen BV (werkgever)) overeen te komen dat de pensioenbrief wordt aangepast door op te nemen dat het pensioen in eigen beheer vanaf 1 april 2017 premievrij wordt voortgezet.
Indien er wordt gekozen voor een toekomstige externe opbouw van pensioen bij een verzekeringsmaatschappij dient dit eveneens te worden vastgelegd in de pensioenbrief voorvloeiende uit het besluit van de vergadering van aandeelhouders.
- Aanpassen pensioenfinancieringsovereenkomst bij extern eigen beheer pensioen
Indien het pensioen is ondergebracht bij een ander met de dga verbonden lichaam dan de vennootschap die de pensioentoezegging heeft gedaan, dient ook de pensioenfinancieringsovereenkomst tussen werkgever en pensioenlichaam moeten worden stopgezet.
- Omzetten van bij een verzekeraar opgebouwd pensioen naar eigen pensioenlichaam
Het is mogelijk om voor 1 april 2017 een bij een verzekeringsmaatschappij verzekerd pensioen om te zetten naar het eigen pensioenlichaam. Dit pensioenkapitaal kan worden afgekocht (zonder korting!), of worden omgezet in een oudedagsveplichting. Het verzoek tot omzetten dient voor 1 april 2017 door de externe verzekeraar te zijn ontvangen; de afwikkeling mag nadien plaatsvinden.
- Controle ten aanzien van gebruikelijk loon
Indien de pensioenopbouw wordt stopgezet en indien er geen verdere pensioenopbouw plaats bij een verzekeringsmaatschappij, kan het zo zijn dat het totale loon van dga lager uitvalt dan het gebruikelijk loon (zoals omschreven in de Wet op de loonbelasting 1964). In dat geval dient het loon te worden verhoogd.
Overzicht in geval er in 2017, 2018 of 2019 wordt gekozen voor afstempeling en afkoop of omzetting in een oudedagsverplichting (optie 1 en optie 2)
- Afstempeling van aanspraak
Om aanspraak te maken op de korting van 34,5 % op het te belasten bedrag in geval van afstempeling gevolgd door afkoop of omzetting, moet uiterlijk op 31 december 2017 de afstempeling en afkoop of omzetting hebben plaatsgevonden. Daarbij dient voor 31 januari 2018 de vereiste informatie digitaal aan de Belastingdienst te zijn verstrekt met toestemming van de (gewezen) partner(s). Voor het recht op de korting van 25% dient een en ander gebeurd te zijn op 31 december 2018 en voor het recht op de korting van 19,5% moet dit uiterlijk op 31 december 2019 zijn geeffectueerd.
- Toestemming partner
Er dienen afspraken te worden gemaakt tussen de (gewezen) partner(s) en de dga met betrekking tot de financiële gevolgen van de afstempeling en afkoop dan wel omzetting, waaronder begrepen mogelijke compensatie; toestemming van de (gewezen) partner is dus uiteindelijk noodzakelijk. Toestemming is ook nodig indien de partners nadien van elkaar willen scheiden.
- Aanleveren van informatie aan Belastingdienst
Ook dient te worden aangegeven of er in geval van een echtscheiding een afspraak is gemaakt met de (gewezen) partner over de verdeling van de aanspraken op de oudedagsverplichting indien de pensioenaanspraken na afstempeling daarin zijn omgezet. Uiterlijk binnen een maand na de datum van afstempeling en afkoop of omzetting van de afgestempelde pensioenaanspraken moet de gevraagde informatie (art. 12c Uitvoeringsbesluit LB) aan de Belastingdienst zijn verstrekt. De informatie dient te worden aangeleverd via een daartoe bestemd formulier, op te vragen via de website van de Belastingdienst. Het formulier dient daarbij door elke (gewezen) partner van de dga te worden ondertekend.
Kortom er ligt het nodige huiswerk voor de dga in de aankomende periode; voor vragen over kunt u bij ons terecht.